Medyada LGBTİ'lerle İlgili Cinsiyetçi ve Ayrımcı Görüş Bildiren Psikologlar Hakkında Basın Açıklaması
Geçtiğimiz günlerde, Haber Türk’te yayınlanan “Burası Haftasonu”
programına psikolog kimliği ile katılan Psikolog Aslı Karasaç Özkaya, cinsiyet
kimliği gelişimi ile ilgili olarak çeşitli açıklamalarda bulunmuştur.
Üzülerek görüyoruz ki, bu açıklamalar, psikoloji alanındaki güncel bilimsel
bilgilere dayanmayan, transfobik ve ayrımcı nitelikte açıklamalardır. Program
sunucusu Oylum Talu’nun da desteklediği ve yaygınlaştırdığı bu taraflı ve
gayri-bilimsel açıklamalar, toplumumuzda LGBTİ varoluşlara (özellikle de
translara) yönelik ayrımcı tutum ve pratikleri meşrulaştırıcı; LGBTİ’lerin ve
ailelerinin benlik algılarına ve yaşantılarına olumsuz etkileri bulunabilecek
beyanlardır. Ruh sağlığı uzmanlarının; güncel bilimsel/mesleki bulgulara
dayanan, transfobik ve ayrımcı olmayan bilgi ve pratiklere sahip olması, yaptıkları
açıklamaların olası bireysel/toplumsal sonuçlarının bilincinde olması ve buna
dair sorumluluk hissetmesi, “iyi bir uzman” olmak anlamında mesleki ve etik bir
sorumluluk, hatta zorunluluktur. Bu bağlamda, psikologlar dahil tüm ruh sağlığı
çalışanları için, kendilerini bu konuda sorgulamak ve geliştirmek, mesleki
pratiklerinin zorunlu bir parçasıdır. LGBTİ’lere yönelik ayrımcı tutum ve
pratiklerin yaygın olduğu Türkiye gibi ülkelerde büyümüş ve yetişmiş olan
psikologlar olarak -ne yazık ki- çoğu zaman içinde yaşadığımız toplumun olumsuz
tutumlarını içselleştirmiş olabiliyoruz; bu nedenle de etik bir mesleki tutum
sergileyebilmek sürekli bir şekilde özfarkındalık, özeleştiri ve
politik farkındalık çabası içinde olmamızı gerektirmektedir. Aksi takdirde,
toplumda ve meslek alanı içinde yaygın olan olumsuz ve ayrımcı görüşlerin
etkisi altında kalmak kaçınılmaz hale gelebilmektedir. Nitekim psikolog Aslı
Karasaç Özkaya’nın açıklamalarında bunu açıkça görebiliyoruz.
Türkiye’de, psikologlara yönelik bir meslek yasasının (halen)
bulunmaması sebebiyle, danışanlara ve topluma zarar verebilecek nitelikte,
ayrımcı ve etik olmayan beyanlarda ve uygulamalarda bulunan meslektaşların
denetlenmesi ve çalışma pratiklerinin düzenlenmesi, ne yazık ki yasal anlamda
tümüyle mümkün değildir. Mevcut psikoloji dernekleri, sadece kendi üyelerine
yönelik çeşitli düzenlemeler ve yaptırımlar uygulayabilmektedir. Bunun dışında,
derneklerin yapabileceği; meslektaşları ve toplumu bilgilendirme, çeşitli
çalışmalar yürütme ve hak savunuculuğu yapma ile sınırlıdır. Bu çerçevede,
TODAP üyesi olmayan psikolog Aslı Karasaç Özkaya hakkında derneğimize yapılan
bildirimlere ilişkin olarak yapabileceğimiz şey, meslektaşımız olarak kendisini
uyarmak ve cinsiyet kimliği konusunda ayrımcılık içermeyen, güncel bilgi ve
uygulamaları öğrenmeye/kullanmaya davet etmektir.
Diğer yandan, her tür bilgiye ulaşımın oldukça kolay olduğu
günümüzde, cinsiyetçilik, transfobi, homofobi gibi ayrımcılık biçimlerinin
farkında olmamak ve bu yönde beyanlarda bulunmak, sadece bilgisizlikle
açıklanamaz; bu tür beyanlar ve uygulamalar -ne yazık ki- ticari ve/veya
ideolojik bir tercih olarak da karşımıza çıkmaktadır. Bu nedenle, bu tür
ayrımcılık biçimlerinden uzak durabilmek; güncel psikolojik bilgileri takip
etmenin yanı sıra ilgili diğer alanlardaki (sosyoloji, politika, felsefe,
antropoloji, feminizm, vb.) tartışmaların ve eleştirel bakış açılarının
farkında olmayı da gerektirmektedir. LGBTİ varoluşlar ile ilgili güncel ve
geçerli bilgiler hakkında bilgi sahibi olmak için, yakın zamanda yayımladığımız
“Psikologlar İçin LGBTİ’lerle Çalışma Kılavuzu”nu Psikolog Aslı Karasaç Özkaya
ve diğer tüm meslektaşlarımıza öneriyoruz.
Eşit, adil ve özgür bir dünya
dileklerimizle…
Toplumsal Dayanışma İçin Psikologlar Derneği (TODAP)
www.todap.org
*Kılavuzu PDF olarak aşağıdaki linkten
indirebilirsiniz ve ayrıca TODAP’a email atarak basılı formatı ücretsiz olarak
edinebilirsiniz: